Czerwionka-Leszczyny to dość szczególne miejsce na śląskiej ziemi. Łączy bowiem w sobie typowo miejski charakter kilku dzielnic z obszarami rolniczymi sołectw o dużych walorach przyrodniczych i rekreacyjnych. Z jednej strony potencjał gospodarczy i spore rezerwy inwestycyjne, z drugiej - przyjazne dla człowieka środowisko.

 
Gmina i miasto Czerwionka-Leszczyny położona jest w powiecie rybnickim w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. Liczba mieszkańców zameldowanych na pobyt stały, według danych na dzień 19.07.2012 roku, wynosi 41 097 osób, z czego 27 987 osób zamieszkuje miasto, a 13 110 - pozostałe sześć sołectw wchodzących w skład gminy. Gęstość zaludnienia jest zróżnicowana - zdecydowanie największa jest w Leszczynach i Czerwionce, w których dominuje zabudowa blokowa, natomiast dużo mniejsza jest w pozostałych dzielnicach i sołectwach, w których przeważa zabudowa jednorodzinny.

Miasto tworzą cztery dzielnice

• Czerwionka,
• Leszczyny,
• Czuchów,
• Dębieńsko.

Gmina obejmuje ponadto sześć sołectw:

• Bełk,
• Książenice,
• Przegędzę,
• Palowice,
• Stanowice,
• Szczejkowice

Powierzchnia gminy zajmująca  około 115 km² stawia ją w rzędzie największych terytorialnie gmin w tej części województwa. Według danych Starostwa Powiatowego w Rybniku - ewidencja gruntów z 2010 roku, użytki rolne zajmują 5 179 ha jej powierzchni, z czego na grunty orne przypada 3 872 ha, na łąki  609 ha,  na sady 91 ha. Duży udział przypada na lasy pokrywające 4 841 ha. Właścicielem największej części wszystkich gruntów są lasy państwowe, a następnie osoby fizyczne i agencja własności rolnej skarbu państwa. Zdecydowanie mniejsze obszary stanowią grunty komunalne, spółdzielni rolniczych oraz kościołów i związków wyznaniowych. 

Na terenie gminy rozwinięte jest także rolnictwo. Ogółem funkcjonuje ok. 873 gospodarstw rolnych, wśród których przeważają gospodarstwa małe zajmujące powierzchnię od 1 do 2 ha (581 gospodarstw) oraz od 3 do 4 ha (99 gospodarstw). Trzecią pod względem liczebności grupę stanowią gospodarstwa o powierzchni od 5 do 6 ha (40 gospodarstw). Największych gospodarstw o powierzchni powyżej 10 ha, których właściciele utrzymują się głównie z prowadzenia działalności rolnej, jest w gminie 39. Prym w tej grupie wiodą gospodarstwa rolne o powierzchni od 86 do 100 ha, które dzierżawią grunt Skarbu Państwa od Agencji Nieruchomości Rolnych oddział w Opolu. Powstały one po likwidacji kombinatu PGR Leszczyny. W strukturze zasiewów zdecydowanie dominują rośliny zbożowe - łączna powierzchnia tych upraw wynosi 1 489 ha, ale uprawiane są również rośliny okopowe (ziemniaki, buraki cukrowe), motylkowe i strączkowe. Prowadzona jest hodowla bydła rzeźnego i mlecznego oraz trzody chlewnej.

Czerwionka-Leszczyny nie ma wspólnego cent rum. Składa się z odrębnych dzielnic dawnych, samodzielnych miasteczek, z których tylko dwie dzielnice, a mianowicie Czerwionka i Leszczyny, posiadają typowo miejską zabudowę obejmującą osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe oraz duże placówki handlowo-usługowe. W pozostałych miejscowościach dominuje zabudowa jednorodzinna, typowa dla obszarów wiejskich. Plan zagospodarowania przestrzennego, nakreślający rozwój gminy i miasta, przewiduje rozwój budownictwa jednorodzinnego wolno stojącego, wielorodzinnego - realizowanego w formie zorganizowanej, lokalnych stref aktywności gospodarczej (szczególnie przy autostradzie A1) oraz powstawanie terenów rekreacyjno-sportowych.


Na terenie gminy i miasta funkcjonuje 9 przedszkoli, 12 szkół podstawowych, 7 gimnazjów, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, w skład którego wchodzą: liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum, zasadnicza szkoła zawodowa, policealne studium zawodowe i zasadnicza szkoła zawodowa dla dorosłych. Ponadto w Czerwionce-Leszczynach znajduje się Zespół Szkół Specjalnych oraz Powiatowa Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza. Zaspokajaniem kulturalnych potrzeb mieszkańców zajmuje się Miejski Ośrodek Kultury oraz 11 placówek bibliotecznych. Potrzeby sportowe zaspokaja Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, dysponujący m. in. krytą pływalnią, oraz liczne kluby sportowe. Opieka medyczna od 2002 roku działa w sektorze prywatnym. Oferuje mieszańcom usługi z zakresu podstawowej opieki medycznej wraz z diagnostyką. Działalność placówek służby zdrowia uzupełnia 10 aptek i 4 punkty apteczne.

Najliczniejszą pod względem wieku grupę mieszkańców stanowią ludzie w przedziale wiekowym 26-65 lat, przy czym zdecydowanie przeważają osoby z przedziału 36-50 lat. Osoby w wieku poprodukcyjnym (65 lat i więcej) stanowią grupę prawie tak samo liczną jak dzieci w wieku 7-13 lat. Nieco mniej liczna jest populacja nastolatków w wieku 17-20 lat, a zdecydowanie najmniej liczne są grupy dzieci w wieku 14-16 oraz 0-6 lat.

Wysoka lesistość gminy Czerwionka-Leszczyny (41% powierzchni) należy do jej najsilniejszych atutów i znacząco podnosi jej turystyczne i rekreacyjne walory. Na uwagę zasługują także zachowane tu wartości przyrodnicze. W trudniej dostępnych kompleksach leśnych po dziś dzień przetrwały dzikie uroczyska będące pamiątką dawnej Puszczy Śląskiej.

Zachodnia i południowa część gminy wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich, który rozciąga się od okolic Woszczyc aż po Kuźnię Raciborską. Szczególną wartość naukową przedstawia uroczysko Głębokie Doły w okolicy Książenic, gdzie zachowało się najliczniejsze w Katowickiem skupisko pomnikowych buków pospolitych w wieku ponad 100 lat.


W ostatnich latach  rozwinęła się turystyka rowerowa oraz nordic walking. Było to możliwe dzięki wytyczeniu sieci ścieżek rowerowych, przebiegających przez najbardziej malownicze zakątki gminy. Turystyce pieszej sprzyjają przebiegające przez obszar gminy trzy szlaki turystyczne: Początków Hutnictwa, Stulecia Turystyki oraz Historii Górnictwa Górnośląskiego. Wędrując po nich można lepiej poznać także historię tej ziemi, gdyż zarówno szlaki turystyczne jak i ścieżki rowerowe prowadzą do wielu zabytków. Obiekty te reprezentują architekturę sakralną, dworską, architekturę patronackiego osiedla robotniczego oraz architekturę obiektów różnych dziedzin techniki.

Każdego roku na terenie Czerwionki-Leszczyn organizowane są liczne imprezy artystyczne, kulturalne i sportowe, jak np. przegląd piosenki dziecięcej Śląskie śpiewanie, festiwal tańca, festiwal piosenki,  międzynarodowy konkurs poetycki "O Złote Cygaro Wilhelma" oraz Festiwal Muzyki Niemechanicznej Around The Rock.