Najstarsze, pewne wzmianki o miejscowościach wchodzących w skład gminy i miasta Czerwionka-Leszczyny, tj. Szczejkowicach, Książenicach, Leszczynach i Bełku pochodzą z Liber Fundationis Episcopus Wratislaviensis z 1305 r. Stąd wiadomo, że obszar ten pierwotnie wchodził w skład diecezji wrocławskiej. Niewielka część obecnej gminy Czerwionka-Leszczyny należała do diecezji krakowskiej. Granica pomiędzy tymi biskupstwami przebiegała w taki sposób, że po stronie wschodniej, krakowskiej, znalazły się Woszczyce (z Palowicami), zaś po stronie zachodniej, wrocławskiej - Żory, Bełk i Dębieńsko.

Za najstarszą parafię na terenie gminy uznać należy Bełk, występujący w spisach świętopietrza z lat 1290 i 1305. O 30 lat młodszą parafią jest Dębieńsko, a trzecią pod względem wieku są Leszczyny, o których mowa po raz pierwszy w 1447 r. Woszczyce z Palowicami figurują w krakowskim spisie świętopietrza po raz pierwszy w 1326 r.

Administracyjnie obszar obecnej gminy należał już od 1283 r., tj. od śmierci Władysława Opolskiego, do księstwa raciborskiego i rządzony był przez śląskich Piastów.

Jeden z nich, Leszek, w lutym 1327 r., złożył ze swego księstwa hołd lenny Janowi Luksemburskiemu, przyjmując tym samym patronat czeski. W granicach księstwa opolskiego ziemia ta znalazła się w 1521 r., na mocy układu zawartego pomiędzy bezdzietnym księciem raciborskim Walentym a Janem Dobrym, księciem opolskim. Rządy Piastów śląskich na tym obszarze trwały jednak tylko do roku 1532, w którym to zmarł ostatni z nich, książę Jan.

Teren obecnej gminy nominalnie od 1526 r., a formalnie od 1532 r., znalazł się w granicach monarchii Habsburgów. Część miejscowości obecnej gminy weszła w skład rybnickiego państwa stanowego w 1532 r., pozostając w jego strukturach aż do roku 1788. W 1742 r. (w wyniku tzw. I wojny śląskiej) obszar ten, wraz z całym Śląskiem, znalazł się w granicach państwa pruskiego, co przypieczętowały II i III wojna śląska.

Nowy podział administracyjny został dokonany w 1818 r. Z części powiatu pszczyńskiego i raciborskiego utworzono powiat rybnicki, w którego granicach znalazła się także obecna Czerwionka-Leszczyny. Wiek XX dla wielu mieszkańców tego obszaru stał się znowu czasem próby. Zapisali oni chwalebną kartę w historii wszystkich trzech śląskich zrywów powstańczych, a w ostatnim z nich weszli w skład 13 pułku piechoty Wojsk Powstańczych, tzw. pułku żorskiego. Ich głosy w plebiscycie przesądziły także o powrocie tej ziemi w 1922 r. do macierzy. Kiedy w 1922 r. obszar obecnego miasta znalazł się w Polsce, w sąsiednich Szczygłowicach zbudowano nową kopalnię węgla kamiennego. Leszczynom wyznaczono wówczas rolę zaplecza mieszkaniowego i zaopatrzeniowego dla pobliskich ośrodków przemysłowych.

Czerwionce i Leszczynom nadano prawa miejskie w 1962r. W 1975 roku połączono miasta Leszczyny i Czerwionkę pod nazwą Leszczyny. W 1977 roku przyłączono do nich gminę Bełk (sołectwa Bełk, Palowice, Szczejkowice, Stanowice, Przegędza), sołectwo Książenice z gminy Ochojec, oraz dzielnicę Dębieńsko z gminy Ornontowice. 1 stycznia 1992 roku decyzją Rady Ministrów z dnia 26 listopada 1991 r. nastąpiła zmiana nazwy gminy i miasta z Leszczyn na Czerwionkę-Leszczyny.