Leszczyny

Miejscowość powstała prawdopodobnie pod koniec XIII wieku. Równocześnie erygowano parafię. Pierwszym wymienianym w kronikach właścicielem osady był w XV wieku rycerz Nikolaus z Leszczyn. Później dobra leszczyńskie przeszły na własność rodziny Welczków.

W drugiej połowie XV wieku majątek należał do Jana Welczka, którego następca Mikołaj przyjął przydomek „Leszczyński”. Wieś dotkliwie spustoszono w czasie wojny 30-letniej. Następstwem działań wojennych było przyłączenie w 1627 r. parafii do Bujakowa. W 1701 r. dobra leszczyńskie zostały sprzedane Adamowi Laschowskiemu przez Kaspera Schycka. Majątek przeszedł następnie na własność jego syna Maksymiliana, a potem został przekazany wnukowi, również Maksymilianowi. Kolejnym dziedzicem był trzeci już w tej rodzinie Maksymilian, który przyczynił się do powstania kolonii Rzędówka. Po jego śmierci w 1792 r., dominium odziedziczyła żona Anna, która u schyłku życia podzieliła majątek pomiędzy synów. Gustaw otrzymał Kamień, zaś Karol Leszczyny. W 1835 r. dobra zostały sprzedane Franciszkowi Goertz, który w 1844 r. odstąpił je Franciszkowi König. Po jego bezpotomnej śmierci żona sprzedała w 1851 r. zadłużony majątek Marii Richthofen.

W 1865 r. baronowa Richthofen przekazała dobra Fryderykowi Langerowi, który już w rok później sprzedał je Konradowi Barteltowi. Bartelt zasłynął jako dobry gospodarz, inwestujący duże sumy pieniędzy w swój majątek. Wzniósł on nową, murowana siedzibę rodową - istniejący do dziś tzw. zamek w Leszczynach. Przyczynił się także do wybudowania szkoły. W testamencie Konrad Bartelt zapisał majątek córce Helenie i jej mężowi Janowi Eickl, którzy już w dwa miesiące po jego śmierci (zmarł w maju 1906 r.) sprzedali dominium Spółce Akcyjnej Huta Królewska i Laura. Reszta dóbr znalazła się pod zarządem macochy Heleny, której drugi mąż w krótkim czasie doprowadził majątek do stanu upadłości. W 1918 r. przeszedł on także na własność wspomnianej spółki.

W miarę rozwoju Leszczyn, powstawały w miejscowości instytucje użyteczności publicznej. Szkółka parafialna istniała we wsi już w 1650 r. Uczący w niej nauczyciel był jednocześnie organistą w kościele. W 1877 r. wybudowano istniejący do dziś budynek, w którym obecnie mieszczą się Szkoła Podstawowa i Gimnazjum nr 1. W 1856 r. oddano do użytku linię kolejową Orzesze - Rydułtowy ze stacją w Rzędówce. W tymże roku utworzono ekspedycję pocztową w Czerwionce, a w 1909 r. powołano jej filię w Leszczynach.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Leszczynach działały: gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, Towarzystwo Śpiewu Słowik oraz Klub Sportowy Piast 20. Patriotyczne nastroje mieszkańców Leszczyn znalazły wyraz w ich udziale w powstaniach śląskich. W głosowaniu plebiscytowym w 1921 r., mieszkańcy opowiedzieli się za przyłączeniem Śląska do Polski.

W czasie II wojny światowej, podczas ewakuacji obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, w styczniu 1945 r., w pobliżu stacji kolejowej Rzędówka zamordowano 288 więźniów tego obozu. Pochowano ich w zbiorowej mogile przy torach kolejowych. W maju 1958 r. szczątki pomordowanych ekshumowano i przeniesiono na cmentarz centralny w Gliwicach. W 1966 r. w Leszczynach, niedaleko stacji kolejowej, odsłonięto pomnik upamiętniający pomordowanych.

W 1975 r. w ramach reformy administracyjnej kraju do Leszczyn przyłączono Czerwionkę, tworząc jedno miasto Leszczyny. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 26 listopada 1991 roku z dniem 1 stycznia 1992 r. zmieniono nazwę miasta na Czerwionka-Leszczyny, w którym Leszczyny stanowią jedną z dzielnic.

 

 


Opracowano na podstawie książki Aleksandra Żukowskiego i Anny Gudzik Szlakami Zielonego Śląska (ARW Vectra, Czerwionka-Leszczyny, 2002 r.).

Regionalny Ośrodek EFS
mosir
PROJEKTOWANIE STRON: INTRACOM